Ударени

Тема (пай, блок, модуль): фонетика
Урок теми: ударени
Урок тĕсĕ: малтан вĕреннине аса илсе çĕннине вĕрентмелли урок
Сапăрлăх тĕллевĕ: ĕçе пĕлсе тата юратса тумаллине Ăсан Уçăпĕн „Кучченеç çĕклекен йытă“ калавран илнĕ текстпа ĕçлесе ăнланса илме пулăшасси
Пĕлÿ тĕллевĕ: ударени сăмахсене пĕрле, уйрăм çырма епле пулăшнине ăнланма, илнĕ пĕлĕве пурнăçра усă курма пĕлме услови туса парасс
Аталантару тĕллевĕ: ачасен çыхăнуллă пуплевне аталантарма май туса парасси
Мелпе меслетсем: шырав,цветопись,икĕ тĕрлĕ вулав, вăчăраллă вулав, ушкăнпа ĕçлени, икшерĕн ĕçлени, текстпа ĕçлени, моделировани, танлаштару, вăйă
Пуплеве аталантарас хăнăхусем: "Кĕтесле" вăйă, схемăпа кĕскен çырса хунă правилăна пĕрне-пĕри каласа пани
Чĕлхе теорийĕ: ударени çинчен вĕреннине аса илсе пĕтĕмлетсе хăварасси; та (те) татăк та, аффикс та пулни, вĕсене пĕр-пĕринчен уйăрса илме хăнăхтарасси
Словарь ĕçĕ:  а) (çырассине хăнăхтармалли пай) та (те) татăка, пек хыç сăмаха уйрăм çырма хăнăхтарасси, -па (-пе) аффикса – пĕрле.
ă) (ăнлантармалли пай) ударени, модель
Урокра кирлĕ хатĕрсем: вĕренÿ кĕнеки, хăнăхтарусен кĕнеки, „Паллăсен“ ешчĕкĕ, „Сăпайлă калаçар-и?“ кĕнеке страницисем, чăвашла-вырăсла словарь, скотч
Курăмлăх хатĕрĕсем: презентаци
Урок эпиграфĕ:
УРОК  ЮХĂМĔ
I. Класа йĕркелени (1 мин.)
1. Сывлăх сунатăп. Сире пурне те таса тата сывă курма кăмăллă. Эпĕ сирĕнпе ĕçлеме хатĕр. Эсир тата хатĕр-и? (Ачасем парта хушшине вырнаçса лараççĕ) Пит аван.
II. Киле панă ĕçе тĕрĕслен
III. Ачасен пĕлĕвне пĕтĕмĕшлен тĕрĕслени  ( 6 мин.)
2. Урока разминкăран пуçлар-ха. Малтан мĕн вĕреннине аса илмешкĕн эпĕ сире доска çинче çырса панă пĕр вăйăран пĕрне суйласа илме сĕнетĕп. (Доска çинче вăйă ячĕсене çырса хатĕрленĕ: „Куккукла“, „Патшалла“, „Кĕтесле“.) Ку списокра, асăрхарăр пуль, çĕнĕ вăйă пур. Вăл – „Кĕтесле“. Эсир хăшне выляма кăмăл тăватăр? (Ачасем пĕр вăййине суйласа илеççĕ. Çĕнĕ вăййа суйласа илсен унăн йĕркипе паллаштарма тивет.) „Кĕтесле“ вăййа ача-пăча вăййи çине таянса йĕркеленĕ. Эп пĕлнĕ тăрăх, эсир ăна вылятăр. Ăна тепĕр майлă „Кĕт-кĕтес“ те теççĕ. Аса илтĕр-и? Кам вăйă йĕркипе паллаштарма пултарать? (Тухса калаçакана учитель тав тăвать.)    Эпир вара çапла тăвăпăр. Чи малтан пÿлĕмре кĕтес йышăнăпăр. Кам кая юлать, çав ертсе пыракан пулĕ. (Ачасем кĕтес йышăнаççĕ.) Вăййа ертсе пыраканĕ пÿлĕм варрине килсем. Санăн пĕрин патне пымалла та хăвна пурăнма кĕртме ыйтмалла. Сана пурăнма кĕртме килĕшсе вăл сана маларах вĕренни тăрăх ыйту парать. Эсĕ ыйту çине тĕрĕс хуравласан вăл пурне те илтмелле: „Кĕт-кĕтес“,- тет те кĕтеспе ылмашма васкать. Кĕтеспе ылмашма ĕлкĕрейменни вăййа малалла ертсе пырать.  Паллах, кĕтесри пурăнма кĕртмесен те пултарать, ун пек чухне мĕншĕн кĕртменнине ăнлантарса каçару ыйтсан пит аван пулмалла. Тата çакна ас тăвăр: пĕр-пĕр ыйтăвăн хуравне пĕлместĕр пулсан тусусенчен пулăшу  ыйтма вăтанса ан тăрăр. Вĕсем, ман шутпа, пулăшма ялан хавас. Эпĕ те сирĕн сăмах хутаççине пуянлатма сăмах çаврăнăшĕсем илсе килтĕм. Пуплеве йĕркеленĕ чухне эсир вĕсемпе усă курма пултаратăр. Попугайла калаçасран сыхланăр.  (Доска çине магнитпа çирĕплетнĕ, компьютерпа пичетленĕ икĕ тĕслĕ хут листисем çакăнса тăраççĕ. Пĕрисем, саррисем çине: „Кĕтесе кĕртетĕн-и?“, „Кĕтесе кĕртейместĕн-ши?“, Кĕтесе кĕртсем.“, Кĕтесе кĕрт-ха.“, Кĕтесе кĕртсемччĕ“, Кĕтесе кĕртместĕн-ши?“ „Тархасшăн, кĕтесе кĕрт.“, Ырă çыннăм,(тусăм, тăванăм), кĕтесе кĕрт...“, теприсем, çутă симĕссисем çине: „Каçар та, эпĕ ...“ Ан кÿренсем, эпĕ ...“, „Çилленместĕн пуль тетĕп, эпĕ...“, „Ырă çыннăм (тусăм, тăванăм), эпĕ...“, „Айăп ан ту, эпĕ,,,“, хĕрли çине – „Кĕртессе кĕртĕп-ха, анчах...“)   Вылямашкăн 3 минут уйăрăпăр. Пуçларăмăр. (Учитель ачасене пуплевне тĕрĕс йĕреклеме пулăшать. Кăмăл пулсан хăй те пĕрле выляма пултарать.)
Вăхăт тухнине учитель пĕлтерет
Учитель: Вăйă вăхăтĕнче пĕр-пĕринпе калаçни килĕшрĕ-и? (ачасен шухăшне итленĕ хыççăн) Мана (та) эсир вылянине пăхма, пĕр-пĕринпе калаçнине итлеме кăмăллă пулчĕ, çавăнпа эпĕ сире малалла „Пиллĕк илмелле“ выляма сĕнетĕп. Халĕ „Кĕтесле“ вăйăра камăн ыйтăвĕ çине никам та хурав парайман, çавсем „Паллăсен“ ешчĕкĕнчен „5“ илме ирĕк çĕнсе илчĕç. „5“ илейменнисем,  ытлашши ан пăшăрханăр. Урок тăршшĕпе илме майсем пулĕç. Эсир çывăрса çеç ан юлăр. Урок вĕçĕнче пиллĕкне дневника лартăпăр.IV. Çĕнĕ пĕлĕве ăнланса илмешкĕн ачасене хатĕрлени (5 мин.)
3. Учитель доска хыçĕнче икĕ тĕрлĕ çырнă сăмахсен юпине кăтартать:
вăрманта
хирте
учительте
вăрман та
хир те
учитель те
Учитель. Мĕнле шутлатăр, хăш юпари сăмахсене тĕрĕс çырнă? Мĕншĕн?
Учитель. Интереслĕ: пĕрле е уйрăм çырмаллине ăçтан пĕлме пулать-ши?
Ачасенчен пĕри. Ăçта е камра ыйту çине хуравласан та(те) вырăн падеж аффиксĕ пулать, аффикссене вара яланах пĕрле çыраççĕ. Кам е мĕн ыйту çине хуравласан та(те) татăк пулать, ун пек чухне уйрăм çыраççĕ. 
Учитель. “5“ сана уншăн (тĕрĕс хуравлакан ачана картонтан касса кăларнă 5 парать.)
Учитель. Ку пĕр вариант тата тепĕр вариант çук-ши?
Учитель. Айтăр çурма сасăпа вуласа пăхатпăр, хăлхапа тимлĕн итлетпĕр. Тен, ун чухне вăрттăнлăхне тупатăр.
Учитель. Çапла, у-да-ре-ни. Эсир хăçан та пулсан ударени тĕрĕс çырма пулăшнине шутлама пултарнă-и? Сирĕн ударени епле майпа тĕрĕс çырма пулăшнине пĕлес      килмест-и? Ăна пĕлес тесен пирĕн паян урокра мĕн тума тивет-ши?
Ачасенчен пĕри. Ударенипе тĕплĕнрех паллашма.
Учитель. Апла пулсан паянхи урок темине мĕнле ят пама пулать?
Ачасенчен пĕри. Ударени (пусăм.) (1-мĕш слайд)
V. Çĕнĕ пĕлĕве ăнланса пыни (10 мин.)
4. Ударени çинчен вĕреннине аса илсе пĕтĕмлетсе хăварни, схемăласа кĕскен çырса хуни.
Учитель. Эсир кĕçĕн класра ударени çинчен вĕреннĕ. Ударени сăмах пирки мĕн калама пултаратăр?  Хамăр шухăша эпĕ - доска çине, эсир тетраде схемăласа çырса хурсан, ман шутпа, пит аван пулмалла. Çапла вара,  ударени вăл - ...